NORMAL doğumun mucizesine inanan kadınların artık yeni bir yardımcısı var, doula’lar (Dula okunuyor). Normal doğum yapmak isteyen anne adaylarına hamilelikleri boyunca ve doğumda fiziksel ve manevi destek sağlayan doula’larla doğum, korkulacak değil tadına varılacak bir anıya dönüşüyor.
Fas’ın bazı geleneksel topluluklarında, kadının çadırda doğum yaptığını sadece alnındaki ter ve ıkınma sırasında çıkardığı sesler ele verirmiş. Annenin etrafında dans eden kadınlardan oluşan halka, bebeğin kolay doğmasına yardımcı olacak hareketleri gösterirken, anneye kendi dünyaya gelişini hatırlatmak, bir mucizenin gerçekleştiğini söylemek ve anneliğe adım atmasını cesaretlendirmek için yapılırmış. Arkadaşım bu anekdotu anlattıktan sonra ‘Zamanımızda bu kadınlara ‘doula’ deniyor’ dedi. Siz de ilk defa bu terimi duyuyorsanız biraz daha geçmişe gidelim. ‘Doula’ eski Yunanca’da ‘hizmet eden kadın’ anlamına geliyor. Çok eski tarihlerde evin hanımı hamile kaldığında, eve doula alınır ve kadının sağ kolu olarak görev yaparmış. Modern zamanla birlikte yaygınlaşan sezaryen doğumlardan sonra Kanada’da yeniden doula’lık kavramı ortaya çıkıyor ve bebek sahibi olmak isteyen kadınlara normal doğum yapabilmeleri için yardım eden kadınlar olarak varlığını sürdürüyor.
Türkiye ise bu meslekle yeni yeni tanışmaya başladı. İşin detaylarını bir doğum meleği olan Sima İbrahimiye ile konuştuk.
-Doula’lık yeni bir meslek, tanımı nedir?
Türkiye’de sağlık sisteminin anne adaylarını bile hiçe saydığı bir zamanda, kainatın kadınlara doğuştan verdiği yeteneği, en doğal haliyle kullanma becerisini yeniden hatırlatmak, yaptığımız işi özetleyebilir. Buna iş olarak değil, misyon olarak bakıyorum.
-Doğum yapacak kadınların hangi konularda desteğe ihtiyacı oluyor?
Anneye doğumdan önce ve doğum sırasında fiziksel, duygusal ve bilgisel destek vermek için bu konuda donanımlı eğitimler alan profesyonelleriz biz. Özellikle Türkiye’de doğum hakkında birçok anne adayının bilmediği konular var. Annelere olası seçenekler hakkında bilgi vermek ve kendileri için en iyi tercihi yapmalarında yardımcı olmak bizim en önemli görevlerimizden. Tıbben gerekliyse doğum bir kurtarma ameliyatı yani sezaryenle de sonuçlanabilir. Önemli olan annenin oradan iyi hatıralarla ve bebeğiyle ayrılması.
-Sezaryen için ‘kurtarma ameliyatı’ kavramını kullandınız, neden?
Çünkü sezaryen bir kurtarma ameliyatıdır. Çok uzun zamandır hamileliğe hastalıkmış gibi bakılıyor. Normal doğum olmasın da ne olursa olsun. Ameliyatlar, hastanede konaklama ve bir sürü hastalıklı detay… Çok değerli ebelerimiz bile işlevlerini uzun yıllar önce kaybettiler. Normal doğumu destekleyen çok az sayıda doktor kaldı. Büyük bir çoğunluk bir an önce doğumu neşterle bitirip ameliyathaneden çıkmak istiyor. İşin ticari boyutunu anlatmıyorum bile. Kısacası bizim amacımız, doğanın verdiği gücü kullanabilme yeteneğini yeniden hatırlatmak. Bebeklerimizin olması gerektiği gibi, dünyayla kucaklaşmasını sağlamaya çalışıyoruz.
-Anne adayı ile nasıl çalışmalar yapıyorsunuz?
Rahat bir hamilelik geçirmesi için uygun hareketler, beslenme şekli, yogayla vücudunu tanıması ve direncini artırması, masajlarla rahatlamasını sağlamak ve doğum hakkında öğrenmek istediği her türlü bilgiyi önüne sermek… Kadın bedeni doğum yapmak üzere tasarlanmış ve doğa ana bizlere doğum sancılarıyla baş etmek için çeşitli doğal sürprizler sunmuş. Biz de bunları anlatıyoruz.
HAYDİ BİR KEZ DAHA DENE!
-Doğum hakkında öğrenilecek bilgiler arasında neler var?
Önce anne adayının nasıl bir doğum yapmak istediğini konuşuyoruz. Sezaryen, epizyotomi (doğum kesiği), epidural, suni sancı hakkında bilgiler veriyoruz. Örneğin bir anne adayı epidural’e sıcak bakıyor ama gerekmediği sürece istemediğini söylüyor. Ben kendisini yakından tanıdığım için doğum sırasında ne zaman ihtiyaç duyup duymadığı konusunda katalizör görevi görüyorum. Biraz daha dayanabileceğini ‘Hadi bir kez daha dene, bir kez daha nefes al’ derken bebek dünyaya gelebiliyor. Aksi olduğu takdirde anne adayları ‘Dayanamıyorum’ dediği anda hemen epidural yapılıyor ya da sezaryene alınıyor.
-Ancak sezaryen engellenemez bir doğum şekli gibi görünüyor?
Anne yeterince hazırlanmadıysa, neler olabileceği hakkında fikir sahibi değilse yelkenleri suya indirebiliyor ya da doktorlar doğum esnasında, son anda ‘bir aksilik var’ diyerek normal doğumu sezaryene çevirebiliyor, bunu yaşamayan anne sanırım yok.
-Doğumda ‘bir aksilik var’ sözüne karşılık annelerin yapacağı pek bir seçenek görünmüyor…
Doğru soruları sorabilmek çok önemli. Anne adayı, suyun yeteri kadar olup olmadığını, bebeğin kalp atışlarının normal olduğunu öğrendikten sonra, doktora vajinal doğum yapma hakkını kullanmak istediğini söyleyebilir. Doğum sırasında anne, oksitosin ve endorfin salgılar ve bu iki hormon dans ederken kadın doğum sarhoşluğu yaşar ve aslında o sırada ne konuştuğunun bile farkında olmayabilir.
-Epidural birçok kadının doğum sırasında kurtarıcısı olarak görülüyor…
Doğum öncesinde öğrettiğimiz nefes egzersizleri ve duruş pozisyonları o anın en rahat ve sancısız geçmesine neden olur. Nefesi doğru kullanmak epidural etkisi yaratır.
Doula’lık eğitimi nerede ve nasıl veriliyor?
‘Eğitimler DOUM’da veriliyor. ‘Hamile yogası, anne ve bebek yogası, doğuma hazırlık eğitimleri, emzirme danışmanlığı ve Doula’lık’ verilen eğitimler arasında. Doula’lık eğitimi 12 ay sürüyor ve sertifika alabilmek için eğitimlerin dışında en az 6 doğuma girmek şart. Eğitimlerimiz deneyimli bir doula olan Julia Steils’tan alıyoruz. Kendisi aynı zamanda hamile ve bebek masajı terapisti ve emzirme danışmanıdır. Doğuma hazırlık eğitimleri de veriyor. Doula’lık insanın doğuştan gelen özellikleriyle örtüşüyorsa doğru bir meslek olur.’
Zeynep BAKIR / AKŞAM