Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi , Türkiye’nin YouTube’a erişimi engellemesinin ifade özgürlüğü ihlali (AİHS 10. madde) olduğuna karar verdi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye’nin 5 Mayıs 2008-30 Ekim 2010 arasında video paylaşım sitesi YouTube’a erişimi engellemesinin insan hakları ihlali olduğuna karar verdi. AİHM, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ifade özgürlüğünü garanti altına alan 10’uncu maddesine aykırı davrandığına hükmetti.
Dava, Atatürk’ün hatırasına hakaret içeren videolar içerdiği gerekçesiyle internet yayınlarını ve internet suçlarını düzenleyen yasa bağlamında YouTube’a erişimin mahkeme kararıyla engellenmesi nedeniyle farklı üniversitelerde akademisyen olarak görev yapan Serkan Cengiz, Yaman Akdeniz ve Kerem Altıparmak tarafından açıldı.
Davacılar erişimin engellenmesiyle, kullanıcı olarak bilgi ve fikir alma ya da yayma haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle erişim yasağının kaldırılmasını talep ettiler. Bunun yanı sıra erişimin engellenmesinin profesyonel akademik faaliyetleri üzerinde etki yarattığı ve YouTube’a erişimin kamu çıkarına olduğu da davacıların işlediği tezler arasında yer aldı. Yasağa neden olan 10 sayfadan 6’sının kaldırıldığı, 4’üne de Türkiye’den erişimin mümkün olmadığını da vurgulayan davacıların talebi, yasağın yasalara uygun olduğu, hedefinin doğrudan davacılar olmadığı ve Türkiye’den erişilemese bile şirketin veri tabanından silinmediği için Türkiye dışındaki kullanıcılar tarafından erişilebilir olduğu gerekçesiyle geri çevrildi.
Bunun üzerine dava AİHM önüne geldi. AİHM, davacıların akademik çalışmalarıyla bağlantılı olarak YouTube’un aktif kullanıcıları olduğunu gözlemleyerek, bu platformun önemli bir iletişim kaynağı olduğunu ve bloke edilmesinin farklı şekillerde erişilmesi mümkün olmayan spesifik bilgiye erişimi engellediğini not etti. Platformun geleneksel medya tarafından aktarılmayan siyasi bilgiler yayabilecek vatandaş gazeteciliğinin ortaya çıkmasına olanak sağladığı da AİHM’nin tespitleri arasında yer aldı.
AİHM, bu tespitler ışığında Türkiye’nin AİHS’nin 10’uncu maddesini ihlal ettiğine karar verdi. AİHM, ihlal belirlenmesinin bile adil tazmin oluşturduğunu belirterek tazminat taleplerini geri çevirdi.
AİHM KARARINI VERDİ, PEKİ YA TÜRKİYE’DE NE OLACAK?
Youtube’a erişim yasağı için AİMH’e başvuran üç kişiden biri olan Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İnsan Hakları Merkezi Müdürü Kerem Altıparmak hurriyet.com.tr’ye açıklamalarda bulundu.
Altıparmak, AİMH’in verdiği karara ilişkin, “2010 yılında başvurumuzu yaptık. AİMH verdiği karar ile Youtube erişimini engelleyen 5651 sayılı yasayı kusurlu buldu. Yasanın öngörülebilir hükümler sunmadığına kanaat getirdi” açıklamasını yaptı.
AİHM’in kararı ile on binlerce URL veya site engellemesinin sorunlu durumda olacağını belirken Altıparmak, “Hükümet AİMH süreci devam ederken 5651 yasılı yasanın erişim engellerini içeren 8. Maddesini 8-a bendi ile değiştirdiğini iddia etti. Fakat bu somut bir değişiklik değildi, bunun için de tekrar mahkemeye başvuruda bulunacağız. AİHM’i yanılttılar” dedi.
‘Söz konusu AİMH kararının iç hukuka nasıl bir etkisi olacağı’ sorusunu yanıtlayan Altıparmak, “Davası olan bütün avukatların 5651 sayılı kanunun 8. maddesiyle ilgili olarak çıkan AİMH kararını yargıçların önüne koymaları gerekir” diye konuştu.