Meclis Başkanı seçimi ve koalisyon hesapları durmuyor
Türkiye heyecanlı bir seçim dönemi geçirdi. Hiç kimse umduğunu bulamadı ve ortalık toz duman kaldı. Bu işten sadece HDP barajı geçerek meclise girdi. Hatta öyle girdi ki hükümet kurulmasında anahtar parti durumuna geldi.
Seçim sonrası halk verdiği oylarla, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tavırlarına adeta “Dur” dedi.
YENİ ŞAFAK YAZARI:
MAZERET ARAMAYIN
Yeni Şafak yazarı İsmail Kılıçarslan, yazısında seçim sonuçlarını değerlendirdi, AK Parti’nin neden oy kaybettiğini madde madde açıkladı.
Kılıçarslan madde madde açıkama yaptığı yazısında “Hiç kimse ‘ama Guardian, ama New York Times, ama paralel’ falan diye söze başlayıp mazeret aramaya kalkmasın” dedi.
EMİN ÇOLAŞAN:
HALK ERDOĞAN’A DUR DEDİ
Sözcü’de Emin Çölaşan “Yenilgide Tayyip’in rolü” başlıklı yazısında araştırma şirketi Metropoll’ün sahibi Prof. Dr. Özer Sencar’ın seçim sonrası için yaptığı araştırma için Ahmet Hakan’a yaptığı açıklamaları özetlemiş:
– “Devletin imkanlarını sonuna kadar kullanmasına rağmen halk Tayyip Erdoğan’a “Dur” dedi.
– Erdoğan bu seçim öncesinde darbe dönemlerinde gördüğümüz “Kuvvetler birliğine” doğru gidiyordu. Yargı, yürütme ve yasamanın her şeyi ile bir tek adamın eline geçeceği bir sistem. Halk işte buna “Dur” dedi.
– Rusya’da başlayan komünist ihtilal 80, Türkiye’de Kemalist ihtilal 90 yıl etkisini sürdürdü. Erdoğanizm ise sadece dört yıl sürdü. 2011’de başlayan bu süreç 7 Haziran’da bir daha dönüşü olmayacak şekilde bitti. Bundan sonra ne yaşanırsa yaşansın, asla 7 Haziran öncesi gibi olmayacak.”
YENİLGİNİN SEBEBİ ERDOĞAN
Sencar AKP’nin niçin yenilgiye uğradığını da şöyle açıklıyor:
“Cumhurbaşkanının seçim meydanlarına çıkması Türkiye’nin alışık olmadığı bir durumdu. Toplum bu davranışı onaylamadı. Halkın yüzde 61’i Erdoğan’ın mitinglerinden olumsuz etkilendi. Kurumlara güvende ilk kez Cumhurbaşkanlığı beşinci sıraya geriledi.
– AKP’nin niçin oy kaybettiğini halka sorduk. Yüzde 16 Cumhurbaşkanının konuşmaları. Yüzde 14 yolsuzluklar. Yüzde 7 Kürtlerin HDP’ye oy vermesi. Yüzde 4 başkanlık sisteminde ısrar. Toplumun yüzde 51’i asıl sorumlunun Erdoğan olduğunu söyledi. AKP’lilerin yüzde 17’si de sorumlu Erdoğan dedi. AKP oylarının yüzde 40’lara düşmesinin ana sebebi Erdoğan’a tepkidir. “
Bu arada HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş’ın sosyal içerikli konuşmaları ve AK Partiye yüklenmesi ve barajı geçerse AK Parti’nin sonunu getirecek bir durumun onrtaya çıkacağının bilinmesi de oylarının artmasında etken oldu.
Sonunda farklı bir Meclis aritmetiği ortaya çıktı.
MECLİS BAŞKANI
Ortada koalisyon hesaplarının yapıldığı bir durum var. Ancak öncelikli olarak Türkiye’nin 2 numarası olan Meclis Başkanı’nın seçilmesi var. Meclis Başkanı Seçimi’nin koalisyonun işaretlerini ortaya koyacak bir durum olarak değerlendiriliyor.
Yemin töreni üzerinden henüz tam bir gün bile geçmeden, anayasal sürenin bitmesine günler kala, muhalefet partileri birbiri ardına Meclis başkanlığı için her parti adaylarını açıkladı.
HDP Dengir Mir Mehmet Fırat’ı… CHP Deniz Baykal’ı… MHP Ekmeleddin İhsanoğlu’nu, Ak Parti İsmet Yılmaz’ı aday gösterdi.
Ekmeleddin İhsanoğlu’nun profesör unvanı bulunuyor. İslam İşbirliği Teşkilatı başkanlığında deneyim sahibi oldu.
Deniz Baykal’da önemli bir siyasi geçmişe sahip bulunuyor. CHP’ye uzun yıllar genel başkanlık yaptı. Meclis’in başkanlığına yakışacaktır.
HDP’nin adayı Dengir Fırat’ın, AK Parti’de iken konuşmalarıyla tanındı.
AK Parti Meclis Başkanı adayı Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz 24. ve 25. dönemlerde Sivas milletvekili olarak görev yaptı.
Ğörünene göre AK Parti hangi partiyle hükümeti oluşturacaksa, pazarlık sonucu o partinin gösterdiği adayın Meclis başkanı seçilme şansı bulunuyor.
Ancak muhalefet partilerinin yartları ağır. Ucu Erdoğan’a kadar uzanacak 17 Aralık yolsuzluklarının üzerine gidilmesini ve hukuk sisteminin baskıdan kurtarılmasını istiyorlar. Ayrıca Erdoğan’ın Sarayı terketmesini bekliyorlar. Çözüm süreci için ise her partinin farklı talepleri var.
YENİ MİLLETVEKİLLERİ
ERKEN SEÇİM İSTEMEZ
Bu arada25. dönemde Meclis’e 369 yeni milletvekili girdi. Geçen dönem Meclis’te olan 181 milletvekili ise yeniden seçildi. Yenilen 551 milletvekili içinde önemli bir sayıs oluşturuyorlar. Özlük haklarını kazanmak için belli bjr süre görevde kalmaları gerekiyor. Erken seçim ise yeni milletvekilleri için seçilmeme riski taşıyor. Bu nedenle erken seçim ihtimalı en azından uak görülüyor.
RAKAMLARA GÖRE
KOALISYON SENARYOLARI
Seçmenin izin verdiği rakamlara göre tüm hükümet senaryoları
AKP AZINLIK HÜKÜMETİ SENARYOSU: AK Parti tek başına ve kendi milletvekili sayısı ile iktidar olamazsa, yine tek başına hükümet kurma ihtimali sadece diğer üç partiden destek alması halinde mümkün. Bu da bir AK Parti azınlık hükümeti anlamına geliyor. Eğer AK Parti 276 milletvekilinin altında kalırsa azınlık hükümeti kurabiliyor. Bu AK Parti cephesinde de düşünülmemiş bir olasılık olmasa gerek, ki seçim öncesinde ulaştırma eski Bakanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın danışmanı Binali Yıldırım tarafından dile getirilmişti.
AK PARTİ – MHP KOALİSYON HÜKÜMETİ SENARYOSU: Şu anda ikisi de tek başına iktidar olma imkanına sahip olmasa da AK Parti ve Milliyetçi Hareket Partisi’nin milletvekili sayıları, birlikte bir koalisyon hükümeti kurmaya ve TBMM’den güvenoyu almaya fazlasıyla yetiyor. Peki AK Parti bu senaryoya ne kadar yakın olabilir? Yapılan değerlendirmelere göre Başbakan Davutoğlu ve AK Partililer seçim kampanyası döneminde CHP ve HDP’ye karşı oldukça sert bir siyaset yürütürken MHP’ye karşı daha yumuşak bir siyaset yürütmüştü. Bazı değerlendirmelere göre bu yumuşak üslubun sebebi, AK Parti’nin hedeflediği milliyetçi oyların tepkisini çekmemek içindi. Fakat diğer bir senaryoya göre ise AK Parti’nin senaryoları arasında bu koalisyon da vardı.
AK Parti – HDP KOALİSYON HÜKÜMETİ SENARYOSU: Özellikle barış süreci üzerinden seçim öncesi üretilen senaryolar arasında en fazla üzerinde tartışılan senaryoların başında geliyordu bir AK Parti – HDP koalisyonu. Öte yandan HDP EŞ Başkanı Selahattin Demirtaş’ın bu konuyla ilgili açıklamaları AK Parti ile koalisyon yapmayacakları yönündeydi.
AK Parti – CHP KOALİSYON HÜKÜMETİ SENARYOSU: Meclis aritmetiği altında var olabilecek en güçlü koalisyon senaryosu olarak görünüyor. İki partinin de oyları hem hükümeti kurma hem de güvenoyu almak için fazla fazla yeterli. Fakat burada kritik soru AK Parti ve CHP taraflarının böyle bir hükümete nasıl tepki vereceği. CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, bu konuda gelen bir soruyu seçim öncesinde kesin olarak “hayır” şeklinde yanıtlamıştı.
CHP-MHP- HDP KOALİSYON HÜKÜMETİ SENARYOSU: AK Parti’yie tek başına muhalefete çekecek olan bu koalisyon senaryosu aslında seçim sonuçlarını değerlendirenler tarafından sıklıkla yorumlanan bir senaryo. Matematiksel olarak üç partinin koalisyon kurması mümkün. Öte yandan MHP ve HDP’nin seçmen tabanları açısından bu koalisyonun gerçekleşme olasılığı çok büyük bir tartışma konusu.
CHP-MHP AZINLIK KOALİSYONU SENARYOSU: HDP’nin dışarıdan güvenoyu vereceği bir CHP-MHP azınlık hükümeti senaryosu. CHP ve MHP’nin milletvekili sayıları hükümet kurmaya ve güvenoyu almaya yetmiyor. Fakat HDP’nin güvenoyu bu iki partiyi çok güçlü bir hükümet olmasa da iktidar haline getirebiliyor.
BU ARİTMETİKTEN BAŞKANLIK
SİSTEMİ ÇIKAR MI?
Seçim öncesinde AK Parti’nin seçim meydanlarında güçlü bir şekilde seslendirdiği başkanlık sistemi modelinin mevcut siyasi aritmetikle nasıl etkileneceği de en büyük merak konularından biri.
Hangi parti başkanlık sistemi için ne demişti?
AK Parti: Başkanlık sistemini istiyor.
CHP: İstemiyor.
MHP: İstemiyor
HDP: İstemiyor.
Başkanlık sistemine geçilmesi ancak Anayasa değişikliği ile mümkün. Bir Anayasa değişikliğinin, yani özetle başkanlık sisteminin referanduma götürülebilmesi veya onaylanarak yürürlüğe girmesi için gereken oy sayısı ise 367.
Eğer CHP, MHP ve HDP’nin başkanlık sistemi konusundaki tavırları değişmezse başkanlık sistemi için gerekli Anayasa değişikliğinin TBMM’de kabul edilmesi mümkün görünmüyor.