ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs kararını Türkiye saatiyle 21.00 sularında kameralar önünde duyurması bekleniyor. ABD, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıyan tarihteki ilk ülke olacak. Filistin temsilcisi Hasan, söz konusu adımın barış sürecine verilecek bir ölüm öpücüğü olacağını belirterek “Trump Ortadoğu’da Müslüman ve Hristiyanlara karşı savaş açtı” dedi.
ABD liderinin hamlesine karşı tüm dünya ayakta… Çin, İngiltere, Türkiye, Rusya, İran, Avrupa Birliği, Fransa, İsveç, Suudi Arabistan, Fas, Irak, Suriye, Tunus, Katar gibi ülkeler açık bir şekilde ABD’nin karşısında pozisyon aldı. Katoliklerin lideri Papa da, Kudüs’ün mevcut haline saygı duyulmasını istedi.
Kudüs, sosyal medyanın da zirvesinde. 1946’dan 2010’a kadar Filistin’in kaybettiği, İsrail’in kazandığı haritayı gösteren harita, büyük ses getirdi.
Kudüs’ü işgal altında tutan İsrail’de ise bayram var. Ülkenin ünlü gazetesi Haaretz’de farklı bir analiz dikkat çekiyor, yazının başlığı “Başkan Trump, bize Kudüs konusunda herhangi bir iyilik yapma.”
Dünyanın soluğunu tutup beklediği günde, neredeyse her an bir son dakika gelişmesi yaşanıyor. ABD Başkanı Donald Trump, seçim vaatleri arasında yer alan kutsal kent Kudüs’ün İsrail’in başkenti olarak tanınması adımını bugün atıyor. Beyaz Saray, ABD liderinin kameralar önüne çıkarak bugün korkulan açıklamayı yapacağını duyurdu. Trump’ın vereceği karar, daha açıklanmadan Al Jazeera, CNN, BBC, The Guardian gibi dünyanın en büyük haber organlarında manşetten veriliyor.
17.45: Türkiye’ye gelen Ürdün Kralı Abdullah, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la birlikte konu hakkında açıklamalarda bulundu:
17.15: Arap Birliği’nin Cumartesi günü konu hakkında acil toplantı yapacağı açıklandı.
17.00: Katar merkezli Al Jazeera kanalına konuşan Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, “Karar, bölge düzeyinde korkunç dönüşümler vaktinin başlangıcı olacak. Aynı zamanda Filistin halkına, kutsal değerlerine ve İslam ümmetine saldırı niteliği taşıyor” dedi. Kararın çıkarılmasını, “çözüm sürecinin bitişinin resmi olarak açıklanması” şeklinde değerlendirerek böyle bir kararı almaktan vazgeçmesi için ABD yönetimine çağrıda bulundu.
Heniyye, Filistin halkının karara karşı çıkması konusunda Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile anlaştıklarını da belirtti.
16.30 : ABD’nin Kudüs planı bugün Türkiye genelinde protesto ediliyor. Kayseri, Trabzon, Bursa, Eskişehir, Yalova, Bilecik, Çanakkale, Balıkesir, Kütahya, Aydın, Ordu ve Artvin gibi birçok şehirde gösteriler düzenlendi.
15.45 : Çin de ABD ve İsrail karşıtı blokta yerini aldı. Kudüs’ün statüsünün hassas olduğunu vurgulayan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Gıng Şuang, Washington yönetiminden dikkatli olmasını istedi. Sözcü Şuang, “Planın bölgedeki mevcut gerginliği körüklemesinden endişe duyuyoruz” diye konuştu.
Pekin yönetimi, sınırları 1967’de çizilmiş ve başkenti Doğu Kudüs olan tam bağımsız Filistin devletinin kurulmasını destekliyor.
15.40 : Arap Birliği dışişleri bakanları düzeyinde olağanüstü toplanıyor. Cumartesi günü gerçekleşecek randevu, Filistin, Ürdün ve Fas’ın talebi üzerine alındı.
14.10 : Lübnan topraklarındaki Burc el-Baracne mülteci kampında kalan Filistinliler de Trump’ı protesto etti. Kadınlar ve çocukların yer aldığı gösteride Filistin bayrakları taşındı, çocukların yüzünde “Kudüs bizim” yazıları dikkat çekti.
13.20 : Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bugün bir çağrı mektubu yayınlayacak. Cumhurbaşkanlığı sözcüsü İbrahim Kalın, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın önümüzdeki hafta İstanbul’da toplanacağını belirterek, Ankara’ya göre Kudüs’ün ‘kırmızı çizgi’ olduğunu yineledi. ABD yönetiminin vahim hatadan dönmesini isteyen sözcü Kalın, “Ortadoğu barış süreciyle ilgili yeni çatışmalar olabilir” dedi.
13.00 : Filistin’de ilk gösteriler başladı. Gazze Şeridi’nde sokağa çıkan yüzlerce Filistinli, sloganlar atarak ABD ve İsrail bayrakları yaktı. Fotoğrafları uluslararası haber ajansı Reuters dünyaya servis etti.
12.40 : Rusya da suskunluğunu bozdu. Bölgede durumun daha da kötüye gidebileceği uyarısını yapan Kremlin, endişe duyduğunu açıkladı.
PAPA KARŞI ÇIKTI
12.30 : Papa Francis, Kudüs’te mevcut duruma saygı duyulması çağrısında bulundu.
12.25 : İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, televizyonların canlı yayınladığı konuşmasında 159 ülkeyle diplomatik ilişkileri bulunduğunu söyledi. Netanyahu’nun verdiği bilgiye göre, İsrail’in 77 büyükelçiliği ve 103 konsolosluğu var. İsrail Başbakanı, konuşmasında Trump’ın kararına hiç değinmedi.
SOSYAL MEDYADA PAYLAŞILAN HARİTA
12.20 : ‘Kudüs İsrail’in başkentidir’ etiketi, halihazırda Twitter’da trend topic. En çarpıcı Twitter mesajlarından biri, sanat tarihçisi Samar Zidaat tarafından paylaşıldı: “İsrail, Filistin’in İsrail ordusu tarafından işgaliyle kurulan bir aparthayd (ırkçılık) devleti. Siyonizm, Filistin’in yerel halkının etnik temizliğini meşru gören ırkçı ve sömürgeci bir ideoloji.”
Lübnan gazetesi The Daily Star, manşet sayfasını saatler önceden Twitter hesabından paylaştı: “Kusura bakmayın Sayın Başkan! Kudüs Filistin’in başkentidir.”
AAlMashaikhi isimli kullanıcı ise, “Trump acayip bir adam. Terörizmle savaşıyor ve aynı zamanda Yahudi inancını temsil etmeyen Siyonizmle anlaşma yapıyor” diye yazdı.
12.00 : Türkiye’den yeni bir açıklama var. Hükümet sözcüsü Bekir Bozdağ, “Kudüs’ün statüsünü korumak BM ve Müslümanların namus borcudur. Kudüs’ü başkent ilan etmek çılgınlık ve dünyayı ateşe atmaktır” dedi.
11.55 : Suriye, Trump’ın kararını kınadığını duyurdu. Resmi haber ajansı SANA’nın aktardığı Dışişleri Bakanlığı açıklamasında, “Bu hareket Filistin’in gasp etmenin doruk noktasıdır” denildi.
11.50 : Almanya, ABD’nin tanıma planının hayata geçmesiyle Ortadoğu’da çatışmaların başlayabileceği uyarısını yaptı. Dışişleri Bakanlığı, Filistin ve İsrail’e seyahat edecek vatandaşlarından dikkatli olmalarını istedi.
İNGİLTERE: BÜYÜKELÇİLİĞİ TAŞIMAYACAĞIZ
11.45 : İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson, “ABD Başkanı’nın tamı tamına ne diyeceğini bekleyip görelim ancak endişe duyuyoruz. Kudüs, İsrail ve Filistin’in uzlaşacağı nihai anlaşmanın bir maddesi olmalı” dedi.
ABD’nin öncelikle Ortadoğu için bir barış planıyla masaya gelmesini isteyen Johnson, ayrıca büyükelçiliği Tel Aviv’den Kudüs’e taşıma gibi bir planları olmadığını söyledi.
11.30: İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, bu hamlenin ABD’nin yetersizliğini ve başarısızlığını gösterdiğini söyledi. “Filistin özgürleştirilecek ve Filistin halkı zafere kavuşacak” diyen Hamaney, ABD’nin bu konuda elleri bağlı olduğunu ve hedefine ulaşamayacağını öne sürdü. Haaretz gazetesi, Hamaney’in açıklamalarını “İran patladı” başlığıyla verdi.
‘ÖLÜM ÖPÜCÜĞÜ’ OLUR!
11.20 : Filistin’in İngiltere temsilcisi, Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti ilan etmesi durumunda şiddetin yeniden başlayabileceği ve Filistinlilerin sokağa çıkacağı uyarısını yaptı. Söz konusu adımın barış sürecine verilecek bir ölüm öpücüğü olacağını belirten temsilci Manuel Hasan, “Trump Ortadoğu’da Kudüs’ün İsrail kontrolü altında olmasını kabul etmeyecek Müslüman ve Hristiyanlara karşı savaş açtı” dedi.
10.30 : Ürdün, Arap Birliği ile İslam İşbirliği Teşkilatı’na (İİT) olağanüstü toplanma çağrısında bulunuyor. Türk, Cezayir ve Faslı mevkidaşlarıyla görüşen Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi, toplantıların hafta sonu gerçekleşeceği bilgisini verdi.
BEYAZ SARAY DUYURDU
08.25 : Trump’ın söz konusu açıklamayı yapacağını ilk kez net olarak Beyaz Saray Sözcüsü Sarah Sanders söyledi. ABD liderinin kameralar önüne geçeceğini belirten Sanders, “Başkan çok sayıda liderle konuştu ve konuşmaya devam edecek. Ve bu kararını kendisi açıklayacak” dedi.
08.00 : Sözcü Sanders’tan saatler sonra üç üst düzey Beyaz Saray yetkilisinden konuyla ilgili değerlendirmeler geldi. Adları açıklanmayan yetkililer, Trump’ın ABD Büyükelçiliği’nin Kudüs’e taşınması için hazırlıklara başlaması talimatı verdiğini aktardı. Verilen bilgiye göre, talimata rağmen taşınma yıllar alabilir. Washington yönetimi, sıfırdan bir elçilik binası inşa edecek. ABD’nin Tel Aviv’deki büyükelçiliğinde yaklaşık 1000 personel çalışıyor.
İSRAİL’DE MANŞET
07.55 : Kudüs’ü işgal altında tutan İsrail’de bayram var. Neredeyse tüm gazeteler ABD’nin adımını sevinç çığlıklarıyla manşetlerinden okuyucularına duyururken, Haaretz de yer alan bir analizde İsrail’in Batı Şeria ve Kudüs’te ortaya çıkabilecek şiddete karşı hazırlık yaptığı belirtildi.
Haaretz’e yazan Anshel Pfeffer Trump’ın bu hamlesinin herhangi bir etkisi olup olmayacağını sorgularken, Chemi Shalev’in analiz yazısı da “Başkan Trump, bize Kudüs konusunda herhangi bir iyilik yapma” başlığını taşıyor.
1967’den bu yana Kudüs’ün doğusunu işgal altında tutan İsrail, 37 yıl önce kenti başkent olarak ilan etse de bu dünyada kabul görmedi. Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıyan hiçbir devlet yok.
İsrail 50 yıldır işgal altında tuttuğu bölgede en az 10 yerleşim birimi kurdu, 200 bini aşkın Yahudi’yi Kudüs’e yerleştirdi.
EN SERT TEPKİ TÜRKİYE’DEN
07.45 : ABD’nin hamlesine dünyadan tepki yağıyor. Türkiye, en net pozisyon alan ülkelerden biri olarak öne çıkıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Kudüs Müslümanların kırmızı çizgisidir” dedi, İsrail’le diplomatik ilişkilerin koparılabileceğini söyledi. Erdoğan, “Böyle bir şey olamaz. Böyle bir adım atamazsınız. Zira artık dünya bir bütündür. Bu bütünün içerisinde ‘Ben istediğim gibi hareket ederim’ noktasında hareket ettiğiniz takdirde bu bölgede meydana gelecek sıkıntıları gözardı edemezsiniz” ifadelerini kullandı.
İSVEÇ: BU BİR FELAKETTİR!
07.30 : İsveç Dışişleri Bakanı Margot Wallström, kararı “Bu bir felakettir. Bunun bölgede çok büyük bir etkisi olacak, kaygıları da artıracaktır” dedi.
07.25 : Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ABD lideri Trump’ı arayarak endişelerini iletti ve söz konusu hamleden vazgeçilmesini istedi.
07.20 : Avrupa Birliği’nden (AB) yapılan yazılı açıklamada, “AB, Kudüs’ün statüsünde değişikliğe neden olacak herhangi bir karar ya da bireysel eylemin ciddi sonuçları olacağını düşünüyor. Böyle bir karar, dünya çapındaki kamuoyunda yankı uyandırabilir” denildi.
07.15 : ABD lideri Trump’la telefonda konuşan Suudi Arabistan Kralı Selman Bin Abdulaziz, girişimin barış müzakerelerine zarar vereceğini ve bölgede gerginliği tırmandıracağını aktardı. Kral Selman, böylesi tehlikeli bir adımın dünyadaki tüm Müslüman halkları tahrik edeceği uyarısını yaptı.
DİĞER ÜLKELER
07.10 : Fas Kralı 6. Muhammed, Trump’a “Arap ve İslam ülkelerinin halkları, ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma niyetinden büyük endişe duyuyor” mesajını gönderdi.
Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, kararı kabul etmediklerini belirtti. İbadi, “ABD Büyükelçiliğinin Kudüs’e taşınmasını kabul etmiyoruz. Bunun olumsuz yansımaları konusunda uyarıda bulunuyoruz” diye konuştu.
Katar da, atılacak hiçbir adımı kabul etmeyeceğini duyurdu.
Ürdün Kralı Abdullah, başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin devletinin kurulmasını sağlayacak kapsamlı bir çözüm dışında herhangi bir karar alınmasının tehlikeli olduğunu söyledi.
Tunus Dışişleri Bakanlığı, yazılı açıklamasında Kudüs’ün konumunun muhafaza edilmesine vurgu yaptı.
Arap Birliği, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın çağrısı üzerine olağanüstü toplandı. Toplantıdan sonra yapılan açıklamada, barış görüşmelerinin etkileneceği dile getirildi.
07.05 : ABD’nin Tel Aviv’deki büyükelçilik binasını Kudüs’e taşıma kararı, bundan 22 yıl önce Kongre’de onaylandı. Bugüne kadar her altı ayda bir ertelenen adım, Başkan Trump’ın seçim vaatleri arasındaydı.
07.00 : ABD’nin Kudüs kararı ve tepkileri gün boyunca canlı blogla aktaracağız.
MİLLİYET