Türkiye ‘cumhurbaşkanlığı sistemi’ni oylamak için tarihi bir referanduma gitti. Tercihler bölgelere de farklı yansıdı. Nüfus yoğunluğu dolayısıyla seçimleri önemli ölçüde belirleyen Marmara Bölgesi’nde AK Parti ve MHP bloğu yüzde 10 puan kaybetti. Marmara’nın tercih rengi ‘hayır’ oldu. Koalisyon İç Anadolu’da etkisini gösterdi ve 2.5 puanlık bir artış oldu. Karadeniz’de rekoru Bayburt kırdı, Güneydoğu’da AK Parti’ye destek artarken Akdeniz’de ise ‘hayır’ damgasını vurdu. Ege’de ‘hayır’lar ezici bir üstünlük kurarken, Doğu Anadolu’da ‘evet’ler öne çıktı.1 Kasım’daki seçimlere göre haritanın resmi değişti. Ankara, Adana, Antalya, Mersin, Denizli, Çanakkale, Uşak, Manisa, Balıkesir, Yalova, Zonguldak, Bilecik, Artvin ve Ardahan’da haritanın rengi değişti.
Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın memleketi Bayburt’un ‘evet’ rekoru kırdığı dünkü halk oylamasına Karadeniz Bölgesi güçlü destek verdi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın memleketi Rize ‘evet’ desteğinde Bayburt ve Aksaray’ın arkasından 3’üncü sırada yer aldı.
AK Parti, bugüne kadar en güçlü desteği bulduğu Karadeniz’de 7 Haziran’da yüzde 51.7, 1 Kasım’da da yüzde 61.1 oy aldı. Bölgenin halk oylamasına desteği ise yüzde 63.2 oldu. 1 Kasım seçimleri dikkate alındığında, MHP’nin bölgede dünkü sandık sonuçlarına oy desteğinin 2.1 puanla sınırlı kaldığı gibi bir sonuç ortaya çıktı.
Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın memleketi Bayburt yüzde 81.67’lik oy oranıyla ‘evet’ rekoru kırdı. Bayburt’u 3’üncü sıradan yüzde 75.56’lık oy desteğiyle Rize, 4’üncü sıradan da yüzde 75.16’lık oy desteğiyle Gümüşhane izledi. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun memleketi Trabzon’da ise 1 Kasım’da AK Parti’nin bu kentte aldığı yüzde 66.53’lük oy oranına göre dünkü halk oylamasında yüzde 66.46 destek çıktı.
SANDIĞA MHP ETKİSİ
Trabzon’un yanı sıra Rize, Samsun ve Düzce’de de halk oylamasına verilen destek 1 Kasım’da AK Parti’nin oy oranlarıyla uyumlu çıktı. Yani MHP’li ‘evet koalisyonu’nun bu kentlerde sandık sonuçlarına etkisi hissedilmedi. Buna karşılık 1 Kasım’a göre halk oylamasındaki destek Bayburt’ta 9, Gümüşhane’de 7, Çorum’da 3 puan artarken, Ordu’da ise halk oylaması desteği 1 Kasım’da AK Parti’nin aldığı oyun yaklaşık 2 puan altında kaldı.
İKİ KENT ‘HAYIR’ DEDİ
Karadeniz’de sadece iki kent ‘hayır’ dedi. Halk oylamasına Zonguldak’taki destek yüzde 49’da, Artvin’deki destek ise yüzde 46’da kaldı.
İÇ ANADOLU
‘EVET’ KOALİSYONUNDAN 2.5 PUAN GELDİ
İç Anadolu Bölgesi’nden dünkü halk oylamasına 1 Kasım seçimlerinde AK Parti’nin bu bölgeden aldığı oyla uyumlu destek geldi. Birkaç ilde kendisini gösteren MHP’nin desteği ise bölge genelinde etkisiz kaldı.
AK Parti’ye 7 Haziran’da yüzde 51.9, 1 Kasım’da da yüzde 61.4 oy oranıyla destek veren bölge, dünkü halk oylamasına desteğini de yüzde 63.9 ile gösterdi. 1 Kasım seçim sonuçları dikkate alındığında MHP’li ‘evet’ koalisyonunun halk oylamasına katkısı yaklaşık 2.5 puan oldu. Bu bölgede Ankara’nın ardından ‘hayır’ diyen ikinci kent Eskişehir oldu.
KAYSERİ VE KONYA
Bölgenin AK Parti’nin kaleleri olarak nitelendirilen eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün memleketi Kayseri ile eski Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun memleketi Konya’da da benzer sonuçlar çıktı. 1 Kasım’da AK Parti’ye yüzde 73 oy veren Konya dünkü halk oylamasında da yine aynı oy oranını çıkarırken, Kayseri’de ise yaklaşık 2 puanlık artış oldu. 1 Kasım’da bu kentte yüzde 16.3 oy alan MHP’nin halk oylamasına desteğinin sınırlı kaldığı gözlendi. BBP’nin ‘evet’ koalisyonuna katılması da Sivas’tan yüzde 71’lik destek
GÜNEYDOĞU
AK PARTİ’YE DESTEKTE ARTIŞ OLDU
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ‘hayır’ oyları daha yüksek çıkarken, 1 Kasım seçimlerinde oy dağılımına göre HDP’nin güçlü olduğu illerde ‘evet’ oyundaki artış dikkat çekti. Bu durum bölgede AK Parti’ye destek olarak değerlendirildi. Güneydoğu Anadolu bölgesinde 9 ilden 5’i ‘hayır’ derken Gaziantep, Şanlıurfa gibi büyük nüfuslu kentler ‘evet’e destek verdi. Bölgede katılım yüzde 83 olarak belirlendi. Gaziantep’te ‘evet’i destekleyen AK Parti ve MHP’nin 1 Kasım’daki oy oranı yüzde 71.2 olurken, referandumda ‘evet’ oyları 62.46 olarak sandığa yansıdı. Gaziantep’te AK Parti ve MHP, 8.74 puanlık fire verdi. Diyarbakır’da HDP ve CHP’nin 1 Kasım’da yüzde 74.4 olan oy oranına karşılık referandumda ‘hayır’ oyu yüzde 67.58 oldu. Şanlıurfa’da AK Parti ve MHP’nin 1 Kasım’da aldığı oy toplam 67.4 olurken, referandumda bu ilden ‘evet’e destek 3.4 puan artarak yüzde 70.8 oldu.
MARMARA
AK PARTİ-MHP BLOĞU 10 PUAN KAYBETTİ
17.5 milyon seçmenle en büyük bölge olan Marmara’da Anayasa tercihinin rengi yüzde 50,8 ile ‘hayır’ oldu. AK Parti-MHP bloğu açısından 10 puanlık kayıp oldu. Marmara, yüzde 89 oranla en yüksek katılımın gerçekleştiği bölgelerden oldu. 7 milyon 816 bin oyla bölgenin yüzde 50.81’i Cumhurbaşkanlığı sistemine ‘hayır’ dedi.
İstanbul başta olmak üzere 11 şehirin 8’i referandumu hayır oylarıyla tamamladı. 1 Kasım 2015 seçiminde İstanbul, Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Bilecik, Sakarya ve Kocaeli olmak üzere 11 ilin 7’sinde AK Parti önde bitirmişti. Son genel seçimde bu bölgede sadece Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’da CHP birinci sıradaydı.
İstanbul’dan sonra Marmara’nın en büyük şehirlerinden Bursa’da 1 milyon 880 bin seçmenin 987 bini ‘evet’ dedi. Yüzde 53.21 ‘evet’ oyu alan AK Parti’nin bu şehirde 1 Kasım’daki oyu yüzde 54’tü. MHP ise 1 Kasım’da yüzde 12.4 oy almıştı. AK Parti’nin 2015’teki gibi seçimi önde bitirdiği Kocaeli’de 1 milyon 166 bin seçmenin yüzde 56.69’una karşılık gelen 650 bini ‘evet’i tercih etti. Bu şehirde 1 Kasım’da AK Parti’nin oyu da yüzde 56.5 olmuştu. CHP-HDP’nin 1 Kasım’daki toplam oylarının yüzde 34.6 olduğu Kocaeli’de yüzde 43.3 ‘hayır’ çıktı.
Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’da ‘hayır’ tercihleri CHP oylarının çok üstüne çıktı. Edirne’de yüzde 70.3, Kırklareli’nde yüzde 71.3, Tekirdağ’da yüzde 61’lik oranlar, bu illerde ‘hayır’ kanadına MHP ve hatta AK Parti seçmeninden destek geldiğini ortaya koydu.
EGE
EZİCİ HAYIR ÜSTÜNLÜĞÜ
Ege Bölgesi’nde ezici ‘hayır’ üstünlüğü ortaya çıktı. Bu bölgede ‘hayır’ oyu yüzde 60.18’e ulaştı. ‘Evet’ cephesinde birleşen AK Parti ile MHP, 1 Kasım 2015 seçimine göre Ege’de 13.34 oranında puan kaybetti. 1 Kasım seçimlerinde Ege’deki oyların yüzde 38.9’unu CHP, yüzde 34.7’sini AK Parti, yüzde 18.9’unu MHP, yüzde 7.4’ünü ise HDP almıştı. ‘Evet’ cephesinde birleşen AK Parti ile MHP’nin 1 Kasım’da bölgede aldığı toplam oy oranı yüzde 53.16’ydı. Sekiz ilin bulunduğu Ege’de Aydın, Denizli, İzmir, Manisa, Muğla, Uşak ‘hayır’, Afyonkarahisar ve Kütahya ise tercihini ‘evet’ten yana kullandı. Referandumda Uşak yüzde 47.04 ‘evet’, yüzde 52.96 ‘hayır’ dedi. Uşak’ta AK Parti ve MHP’nin oluşturduğu ‘evet’ cephesinin 1 Kasım seçimine göre toplamda 17.71 oranında puan kaybettiği görüldü.
Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu’nun ve MHP’nin Anayasa değişikliği görüşmeleri sürecini yürüten milletvekili Mehmet Parsak’ın seçim bölgesi Afyonkarahisar’da ise sandıktan yüzde 64.37 ‘evet’, yüzde 35.63 oranında ise ‘hayır’ çıktı. Bu şehirde ‘evet’ cephesinin kazanmasına rağmen 1 Kasım’a göre oranlar 16.03’lük puan kaybı yaşadı.
AKDENİZ
AK PARTİ-MHP YÜZDE 15.54 PUAN KAYBETTİ
Akdeniz Bölgesi’ne, ‘hayır’ damgasını vurdu. Akdeniz Bölgesi’nde sandıktan yüzde 53.84 oranında ‘hayır’ oyu çıktı. ‘Evet’ cephesinde birleşen AK Parti ve MHP, 1 Kasım 2015’teki milletvekilliği seçimine göre Akdeniz’de 15.54 oranında puan kaybı yaşadı. Adana, Antalya, Hatay, Mersin ‘hayır’ derken, Burdur, Isparta, Kahramanmaraş, Osmaniye ise tercihini ‘evet’ten yana kullandı. Bu bölgedeki sürpriz sonuçlardan birisi AB Bakanı Ömer Çelik’in seçim bölgesi ve Büyükşehir Belediye Başkanlığı MHP’de olan Adana’da oldu. Adana yüzde 42.16 oranında ‘evet’, yüzde 57.84 oranında ‘hayır’ dedi. Antalya da tercihini ‘hayır’dan yana kullandı.
DOĞU ANADOLU
5 İLDE ‘HAYIR 9 İLDE ‘EVET’ ÖNDE ÇIKTI
Doğu Anadolu Bölgesi’nde 5 ilde ‘hayır’, 9 ilde ise ‘evet’ oyları önde çıktı. Oy kullanan 2 milyon 972 bin 153 seçmenden 1 milyon 673 bin 977’si tercihini ‘evet’ten yana kullanırken, HDP’nin güçlü olduğu illerde ‘evet’ oylarına desteğin arttığı görüldü. Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki 14 ilde referanduma katılım 80.6 oldu. ‘Evet’i destekleyen AK Parti ve MHP 1 Kasım seçimlerinde toplam 1 milyon 579 bin 310 oy alırken, CHP ve HDP, 1 milyon 69 bin 567 oy almıştı. Referandumda ise 1 milyon 673 bin 977 ‘evet’ oyu kullanıldı. HDP’nin, güçlü olduğu Van’da yüzde 9.8 puanı ‘evet’e geçti.
KATILIM YÜKSEK
Halk oylamasında Türkiye genelinde 167 bin 140 sandıkta oy kullanıldı. Yüksek Seçim Kurulu’nun açıklamasına göre, 58 milyon 366 bin 647 kayıtlı seçmen var. Dünkü referandumda 49 milyon 411 bin 370 oy kullanıldı. Geçerli oy sayısı 48 milyon 551 bin 771 oldu. 8 milyon 955 bin seçmenin oy vermek için sandığa gitmediği anlaşıldı. Seçime katılım oranının da yüzde 85.60 olduğu kaydedildi.