Türkiye’yi ayağa kaldıran geceye uluslararası toplum ve dünya liderlerinden tepki yağdı. En sert tepkilerden biri Almanya Başbakanı Angela Merkel’den geldi. Merkel, “Tüm Alman hükümeti adına, Türk askeri birliklerin, ülkelerinin seçilmiş hükümetini ve seçilmiş Cumhurbaşkan’ını zor kullanarak devirme girişimlerini en sert bir şekilde kınıyorum” dedi.
ABD
Beyaz Saray, Başkan Barack Obama’nın “Türkiye’deki herkesin demokratik yollarla seçilen Türkiye Hükümeti’ne destek vermesi gerektiğine” inandığını açıkladı.
Olaylara ilk tepki Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü Ned Price’dan gelmişti. Beyaz Saray ve Dışişleri Sözcülükleri, olayların ilk saatlerinde resmi bir açıklama yapılmayacağını, medyada çıkan haberlerin takip edildiğini söylemekle yetinirken, Price, “Başkan’ın ulusal güvenlik ekibi, kendisini Türkiye’de yaşanan olaylarla ilgili bilgilendirdi. Başkan, düzenli olarak bilgi almaya devam edecek” dedi.
ABD’de Kasım ayındaki başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti’nin adayı olması beklenen Donald Trump, Türkiye’deki darbe girişimiyle ilgili konuştu. Trump, “her şeyin hallolacağını” ümit ettiğini söyledi. Trump, başkan yardımcısı adayı Indiana Valisi Mike Pence’i kamuoyuna tanıttığı toplantının başında yaptığı konuşmada, Türkiye’deki darbe girişimine de değindi. Trump, “Türkiye’de çok sayıda arkadaşım var. Müthiş ve harika insanlar… İyi olmalarını diliyoruz. İçinde bulundukları güç durumun üstesinden geliyorlar gibi görünüyor” dedi.
RUSYA
Türkiye’deki darbe girişiminin ardından Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, “Türkiye’nin seçilmiş siyasi yönetimiyle halklarımızın yararına, birlikte yapıcı çalışmaya hazır olduğumuzu dile getiriyoruz” denildi.
Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“Türkiye Cumhuriyetinde yaşanan son olaylar bizde derin kaygı ve tedirginlik yaratmıştır. Türkiye’de mavcut terör tehditleri ve sınırlarına yakın bölgede silahlı ihtilafın yaşanmasına (Suriye kastediliyor) dün geceki olayların da eklenmesi bölge ve uluslararası güvenlik açısından ciddi tehlikeler yaratmıştır. Bu bağlamda Türkiye yönetimi ve halkına itidal çağrısı yapıyoruz. Mevcut problemleri kan dökülmeden, anayasal düzen çerçevesinde çözmeye davet ediyoruz. Rusya olarak Türkiye’nin seçilmiş siyasi yönetimiyle halklarımızın yararına birlikte yapıcı çalışmaya hazır olduğumuzu dile getiriyoruz. Ayrıca terörizm gibi uluslararası problemlerin bertaraf edilmesinde işbirliği yapmaya hazırız. Şu anda Rusya Dışişleri Bakanlığı olarak Türkiye’de bulunan vatandaşlarımızın güvenliği hususunda çalışmalar yapıyoruz. Türkiye’deki diplomatik temsilciliğimzde kriz merkezi kurulmuştur. İstanbul havalimanında nobet tutan diplomatlarımız vatandaşlarımıza gerektiğinde yardımcı olmaya hazırdır”.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-mun, yaptığı açıklamada, BM’nin Türkiye’de ne olup bittiğini anlamaya çalıştığını söyleyerek, Türkiye’de yaşanan süreçte soğukkanlılık çağrısında bulundu.
ALMANYA (Celal Özcan / Berlin)
Almanya Başbakanı Angela Merkel, “Tüm Alman hükümeti adına, Türk askeri birliklerin, ülkesinin seçilmiş hükümetini ve seçilmiş Cumhurbaşkan’ını zor kullanarak devirme girişimini en sert bir şekilde kınıyorum” dedi.
Merkel, Moğolistan’dan döner dönmez Türkiye’deki gelişmeler üzerine bir basın toplantısı düzenledi. Merkel başbakanlıkta yaptığı basın toplantısında Türkiye’deki darbe girirşimini sert bir dille kınadığını vurguladı ve şöyle dedi:
“Birçok insanın bu darbe girişiminde hayatını kaybetmiş olması çok acı verici. Türkiye’de akan kan artık durmalı. Almanya, Türkiye’de demokrasi ve hukuk devletini savunanların yanındadır. Kimin ülkeyi yöneteceğine karar verecek olan halkın özgür seçimlerdeki iradesidir. Siyasi değişimlerin siyasi kurumlar çerçevesinde demokratik kurallar içinde yapılması gerekir. Caddelerde askeri tanklar ve kendi halkına karşı hava saldırıları haksızlıktır. Bu tavrımızı bugün sabah Avrupalı partnerler ve kurumlarımızın temsilcileriyle Moğolistan zirvesinde dile getirdik. Türkiye’den gelen ilk haberlerden itibaren federal hükümetin temsilcileriyle devamlı bağlantı içinde oldum. Öncelikle Dışişleri Bakanı Steinmeier, Başbakan Yardımcısı Gabriel ve Başbakanlık Müsteşarı Altmaier ile sürekli bağlantıda kaldım. Kriz masamız Türkiye’deki temsilciliklerimizle gelişmeleri sürekli değerlendiriyor.”
Türkiye’deki Almanları Dışişleri Bakanlığı’nın seyahat uyarılarını takip etmeye çağıran Merkel, İncirlik’te konuşlu Alman askerlerle de Savunma Bakanlığı’nın devamlı bağlantıda olduğunu vurguladı. Merkel, “Tüm Türklere bir an evvel iç huzura kavuşmalarını diliyorum” dedi.
AGİT
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Dönem Başkanı ve Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier ile AGİT Genel Sekreteri Lamberto Zannier tarafından yapılan ortak yazılı açıklamada, darbe girişimi kınandı.
Türkiye’deki askeri darbe girişiminden “derin kaygı” duyulduğu belirtilen açıklamada, demokratik kurumlara saygılı olunması çağrısı yapıldı. Steinmeier, Türkiye parlamentosunda temsil edilen siyasi partilerin, demokratik ilkelere bağlılıklarını bildirmelerinin cesaretlendirici olduğu vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Türkiye’deki demokratik düzeni güç yoluyla değiştirmeye yönelik herhangi bir girişimi, en güçlü şekilde kınıyorum. Türkiye’nin demokratik kurumları ve anayasal düzenine saygı gösterilmek zorundadır. Sorumluluk taşıyan herkes, hukukun üstünlüğüne ve demokrasinin kurallarına bağlı kalmak, daha fazla kan dökülmesini önlemek zorundadır.”
Zannier ise hükümete ve demokratik kurumlara itidal çağrısında bulundu. Türkiye’ye destek vermeye hazır olduklarını bildiren Zannier, “Hukuk devleti, demokrasi, insan haklarına saygı ve basın özgürlüğü önde tutulmalıdır” ifadesini kullandı.
AVRUPA BİRLİĞİ
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ile AB Komisyonu’nun Genişlemeden Sorumlu Komiseri Johannes Hahn, ortak yazılı açıklama yaptı. “Türkiye’deki darbe girişimlerini kınıyor ve Türkiye’nin demokratik kurumlarına olan tam desteğimizi yineliyoruz” ifadesi kullanılan açıklamada, Türk yetkilileri ile irtibat halinde olunduğu ve durumun yakından takip edildiği kaydedildi. Ölümlerden üzüntü duyulduğu belirtilen açıklamada, daha fazla can kaybının önüne geçilebilmesi için sorumlu davranılması ve şiddet kullanılmasına son verilmesi istenerek, “AB, Türkiye ve halkıyla dayanışma içinde” ifadesine yer verildi.
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Jagland: “Demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünrlüğünü savunan Avrupa Konseyi’nin bir üyesi olan Türkiye’de demokratik olarak seçilmiş liderleri devirmeye yönelik herhangi bir eylem kabul edilemez.”
Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk, “Darbe girişimine ilişkin yükselen tansiyon silahla çözülemez” dedi. Tusk ayrıca, darbe girişimi tüm bölge ve Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri için çok önemli ifadesini kullandı.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) Başkanı Pedro Agramunt, darbe girişimine ilişkin, Türkiye’nin demokratik kurumları ve yöneticilerini desteklediklerini bildirdi.
NATO
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg: “İtidal, sükunet ve Türkiye’nin demokratik kurumları ile anayasasına tam saygı gösterilmesi çağrısında bulunuyorum. Türkiye değerli bir NATO müttefikidir.”
Stoltenberg, püskürtülen darbe girişimi ile ilgili olarak Türk halkı ve siyasi partilerinin demokrasi ve demokratik yollarla seçilmiş hükümete destek vermesinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Stoltenberg, sosyal medya hesabından açıklama yaptı. Açıklamasında Stoltenberg, “Türk halkı ve siyasi partilerinin demokrasi ve demokratik yollarla seçilmiş hükümete gösterdiği güçlü destekten memnuniyet duyuyorum” ifadesini kullandı.
AZERBAYCAN
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye’deki darbe girişimini kınadı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Ali Hasanov’un AZERTAC’a yaptığı açıklamaya göre Aliyev, gece boyunca Türkiye’deki gelişmeleri yakından takip etti ve darbe girişiminden rahatsızlığını belirtti. Silahlı kalkışmayı sert şekilde kınayan Aliyev, bunu Türk milletinin ulusal çıkarlarına, ülkenin demokratik yapısına ve hukukun egemenliğine darbe olarak değerlendirdi. Azerbaycan’ın Türkiye devletinin ve Türk milletinin herzaman yanında olduğunu yineleyen Cumhurbaşkanı Aliyev, Türk vatandaşlarının demokratik yolla seçtiği iktidarı sonuna kadar desteklediklerini ifade etti. Aliyev, Türkiye’deki darbe girişiminin, alınan önlemlerle başarısız olmasından memnuniyet duyduğunu vurgulayarak, “Kardeş ülkede kısa sürede durumun normale döneceğinden eminim” dedi.
İRAN
İran resmi ajansı IRNA’nın haberine göre, Milli Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani Şemhani, darbe girişiminin başından beri Türk yetkililerle yakın temas halinde olduklarını belirtti.
İran’ın, darbe girişimini kınadığını vurgulayan Şemhani, bunun püskürtülmesinde Türk halkının rolüne işaret etti. Şemhani, “Siyasi değişimin en temel ölçüsü, halkın istek ve iradesinin kendisidir” değerlendirmesinde bulundu.
Şemhani, “İran, Türkiye’nin meşru hükümetini destekleyerek, bu ülkedeki istikrar ve güvenliği hedef alan her türlü girişimi halkın çıkarlarına aykırı kabul edip, karşısında duruyor” ifadesini kullandı.
ÇİN
Çin’den yapılan açıklamada ise Türkiye mümkün olduğunca kısa sürede normale dönme çağrısı yapıldı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lu Kang, yaptığı yazılı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Türkiye’deki durumu yakından takip ediyoruz ve umarız Türkiye en kısa sürede düzen ve istikrara geri kavuşur.”
JAPONYA
Japonya Devlet başkanı Şinzo Abe Türkiye’deki demokrasiye saygı duyulması gerektiğini belirtirken, barış ve düzenin yeniden tahsisinin umulduğunu belirtti.
KANADA
Kanada Başbakanı Justin Trudeau, yaptığı açıklamada, “Tüm Kanadalıların adına, Türkiye’de yaşanan olaylarla ilgili kaygılarımızı ifade etmek istiyorum. Tüm taraflara itidal çağrısında bulunuyoruz. Kanada, Türk demokrasisinin muhafazasını destekler ve silah zoruyla Türkiye’nin demokratik kurumlarını yıkmak için yapılan tüm girişimleri kınar” değerlendirmesinde bulundu.
IRAK
Irak Meclis Başkanı Selim el-Cuburi yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) binasına yönelik saldırıyı kınadı. Cuburi açıklamasında, “Meclise saldırmak ülkenin en yüksek yasama yetkisinin prestijine saldırmak demektir. Anayasal ve hukuki meşruiyete saygı duyulması gerekiyor” ifadesini kullandı.
Irak Dışişleri Bakanı İbrahim el-Caferi de darbe girişiminin engellenmesinin ardından yaptığı yazılı açıklamada Türk devlet kurumlarının muhafaza edilmesi gerektiğini belirtti.
BELÇİKA
Belçika Başbakanı Charles Michel, darbe girişiminin başarısızlıkla sonuçlanmasından memnuniyet duyduklarını bildirdi.
Michel, yaptığı yazılı açıklamada, Belçika hükümetinin Türkiye’nin demokratik kurumlarına destek verdiğini vurguladı. “Darbe girişiminin sona ermesinden memnuniyet duyuyoruz” ifadesini kullanan Michel, hukuk kaidesi ve anayasal düzene saygı gösterilmesi gerektiğini belirtti.
MACARİSTAN
Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto, düzenlediği basın toplantısında, Macaristan hükümetinin Türkiye’de gerçekleştirilmeye çalışılan darbe girişimini en sert biçimde kınadığını belirtti. “Bu darbe girişimi, uygulanış biçimi ve hayatını kaybedenlerin sayısına bakarak bir terör faaliyeti olarak da adlandırabilir” diyen Szijjarto, demokratik seçimlerle yönetimde bulunan Türk hükümeti ve Cumhurbaşkanı ile dayanışma içinde olduklarını ifade etti.
BOSNA HERSEK
Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Bakir İzetbegovic, Türkiye’ye karşı darbe girişimini “hain bir plan” şeklinde nitelendirerek kınadı. Başkent Saraybosna’da düzenlenen basın toplantısında konuşan İzetbegovic, Türkiye’de durumun kontrol altına alındığını belirterek, “Hedeflenenin tam tersi olacak, yaşananlar belli başlı sıraları temizleyecektir. Kimin güvenilmez olduğu ortaya çıkmıştır” dedi. Türkiye’de son on yıldır ekonomi ve gelişim alanlarında son derece büyük ilerlemeler kaydeden hükümete darbe yapılmaya çalışıldığını anımsatan İzetbegovic, “Türkiye ile sürekli irtibat halindeyim. Devlet Başkanlığı Hırvat Üyesi Dragan Covic ile Sırp Üyesi Mladen İvanic ile de görüştüm. Onlar da Türkiye’ye desteklerini ifade etti” şeklinde konuştu.
BULGARİSTAN
Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev, darbe girişimiyle ilgili “Türkiye’deki barış ve istikrar bizim için birincil önem taşır” açıklamasında bulundu. Plevneliev, yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye’nin, Bulgaristan’ın hem komşusu, hem de stratejik ortağı olduğunun altını çizerek, Türkiye’de hem barış ve istikrarın hem de insan haklarının önemli olduğunu belirtti. Plevneliev, Türkiye’deki her türlü şiddet eylemlerini kınadığını, Bulgaristan’ın bu ülkenin demokratik yoldan seçilmiş kurumlarına tam destek verdiğini kaydetti.
İTALYA
İtalya Başbakanı Matteo Renzi, darbe girişiminin püskürtülmesiyle Türkiye’de istikrar ve demokratik kurumların üstünlüğünün tesis edilmeye başlandığını belirtti.
Renzi, yaptığı açıklamada, Türkiye’de gece boyunca yaşanan gelişmeleri yakından izlediğini, darbe girişiminin bertaraf edilmesinden dolayı rahatladığını belirtti.
Türkiye’nin NATO’daki İtalya’nın partneri olduğuna işaret eden Renzi, “Türkiye’de yaşanan endişelendirici kontrol dışı durum, bugün yerini, istikrarın ve demokratik kurumların üstünlüğüne bırakıyor. Umuyoruz ki Türk halkı ve Türkiye’de bulunan tüm yabancı vatandaşlar için terslikler ve tehlikeler yaşanmaz. Özgürlük ve demokrasi yolu, her zaman izlenmesi ve savunulması gereken ana yoldur” ifadelerini kullandı.
AVUSTRALYA
Avustralya Başbakanı Malcolm Turnbull, Türkiye’nin seçilmiş hükümetine desteğini iletti. Turnbull, “Avustralya, demokratik olarak seçilen sivil Türk hükümetini destekliyor ve herkesi Türkiye’nin demokratik kurumlarına saygı göstermeye davet ediyor” ifadesini kullandı. Kaynak: Hürriyet