Kanuni Sultan Süleyman’dan Hürrem Sultan’a, IV. Murat’tan Kösem Sultan’a, Fatih Sultan Mehmet’ten Nurbanu Sultan’a kadar yüzyıllarca hüküm süren Osmanlı kokuları yeniden gün yüzüne çıktı. İlki geçen yıl kutlanan Dünya Güzel Koku Günü, bu yıl 25 Haziran’da kutlandı.
diğer detaylar:
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile UNESCO’nuz desteğiyle kutlanan “Koku Günü”nde, Mezopotamya, Sümerliler, Hitit, Büyük Selçuklu ve Osmanlı’dan kalma yüzlerce koku sergilendi. Amerikan Başkanı Barack Obama’nın eşi Mihelle Obama’dan Breziyalı dünyaca ünlü manken Adrana Francesca Lima’nın da tercih ettiği Mezopotamya, Sümerler, Hitit, Büyük Selçuklu ve Osmanlı’dan günümüze uzanan kokular, “Osmanlı Güzel Koku Günü” nedeniyle Beşiktaş’ta sergilendi. Dünyanın sayılı koku uzmanlarından sosyolog Bihter Türkan Ergül’ün Milli Saraylar arşivinde 8 yıllık araştırmaların sonucunda ortaya çıkardığı Osmanlı’nın güzel koku kültürüne dair çok özel bilgiler de sergide yer aldı.
HİTİT, SÜMERLER, BÜYÜK SELÇUKLU VE OSMANLI’YA AİT KOKULAR
Ünlü sosyolog ve dünyanın sayılı koku uzmanlarından Bihter Türkan Ergül, Sümerler’den başlayıp, Hitit, Mezopotamya, Büyük Selçuklu ve Osmanlı’ya uzanan koku kültürünü İHA muhabirine değerlendirdi. 25 Haziran Dünya Güzel Koku Günü’nün, ilk olarak geçen yıl ülkemizde kutlanmaya başlandığına dikkat çeken Ergül, “Geçen yıl ilkini yaptık, bu yıl da ikincisini gerçekleştiriyoruz. Amacımız; tüm dünyada bunu yaygın hale getirmek. Bu yıl Ramazan ayına denk geldiğinden dolayı daha küçük çaplı etkinliklerimizi gerçekleştiriyoruz. UNESCO bildirimlidir. Dünya Güzel Koku Günü’nün buradan çıkması aslında hakkını gösteriyor. Haklı bir gururu. Mezopotamya, Sümerler, Hitit, Büyük Selçuklu, Osmanlı’ya baktığımız zaman kokunun tarihi ve coğrafyasındayız” dedi.
MEKKE VE MEDİNE’YE GİDEN FERMANLARA SÜRÜLEN KOKULARIN SIRRI
Osmanlı’daki koku kültürünün toplum içindeki ifade dillerini de anlatan ünlü sosyolog Bihter Türkan Ergül, “Gülüyle, defnesiyle, ıtırıyla, menekşesiyle; buradan yola çıkarak, aslında ‘Dünya Güzel Koku Günü’nü Osmanlı ile birleştirerek, unutulmuş bazı adetleri yerine getiriyoruz. Mesela Osmanlı’da kız görmeye gittiğinizde yanınızda zambak kokusu götürürsünüz. ‘Kızınıza talibiz’ demektir. Şerbetler karanfilli geliyorsa ‘buyurun gelin, kızımızı isteyin’ demektir. Şerbetler sade geliyorsa ‘verecek kızımız yok’ demektir. Ulusun, anlaşmanın yolu olmuştur. Baktığımız zaman da II. Beyazıt Külleyesi su koku ve müzikle tedavi edilen Dar-ül Şifahanedir. Ruh ve akıl hastalıkları hastanesi tarihinde ilk defa bu topraklarda kuruldu. Dünya Güzel Koku Günü’nü ilan etmek için çok fazla materyal var bu topraklarda. Osmanlı bunu yeterince gündeme getirmiş. Osmanlı arşivlerinden yapmış olduğumuz araştırmalar neticesinde gün ışığına çıkardığımız kokularla aldığımız bir yol var. Hem yeni şeyler katarak, hem de eskilerden yararlanarak. Güzel kokmak zaten birçok markanın başarabildiği bir şey. Önemli olan, güzel kokarken de kendimizi psikolojik olarak da güzel hissetmek. Hafızayı neden güçlendirmesin kokular, dikkatimizi neden artırmasın. Dikkat ederseniz tatsız haberlerde fenalaşanların bileklerine limon kolonyası dökerler, bilinci ve direnci artırmak için. Baygınlık halini almak adına. Dişimiz ağrıdığı zaman karanfil çiğneriz, oradaki sinirleri uyuşturması için. Çaylarımıza karanfil veya limon atarız. En basit örnek; 70’li- 80’li kuşaklarda, hatta 90’lı kuşaklarda sobalı evlerde kışın sobanın üzerinde portakal, mandalina, bergamot kabuklar yakardık. Hem güzel kokmak adına, hem de havadaki bakteriyi alması adına. Dönüyoruz Osmanlı’ya bakıyoruz, çarşafları yıkarken bu tür materyaller kullanmışlar. Hem bakteriyi öldürmek, hem de güzel kokmak adına. Ayetel Kürsi’yi yazarken mürekkep içine derk amber kullanılmış. Mekke ve Medine’ye giden fermanların mürekkep yazısının içine bazı kokular kullanılmış. Bunlar genelde Peygamber Efendimizin tercih etiği kokular olurmuş. Bu gündelik hayatta devlet bürokrasisinde anlaşmak için kullanılan bir mesaj. Güzel kokmak, psikolojik olarak kendimizi iyi hissetmek, aynı zamanda mesaj vermek. Osmanlı’da buluğ çağına gelmiş kızlar görücüye çıkmak istediklerinde erguvan kokusu kullanırlarmış, ‘ben hamama gidebilirim’ diye. Sandıklarda muhakkak yasemin, karanfil gül giden kokular arasında olmuş. Uhud’a bakıyoruz genelde Arap kokuları olarak bakıyoruz, ama efendimizden buyana kullanılan koku grubudur uhud. Bu topraklar hem çiçek hem baharat hem meyve hem de odunsu kokular için oldukça müsait” dedi.
OSMANLI KOKULARI ABD BAŞKANI OBAMA’NIN EŞİ MICHELLE OBAMA’YA GÖNDERİLİYOR
Dünya Koku Günü’nün startını Türkiye’den verdiklerini ifade eden Bihter Türkan Ergül, hedeflerinin bu günü Almanya, İtalya, Macaristan, Hollanda ve parfümün doğduğu yer olan Fransa’ya da yaymak olduğunu söyledi.
Milattan önce 6 bin yılına dayanan kokunun tarihini yaymak için dünya genelinde Brezilyalı dünyaca ünlü manken Adriana Francesca Lima ile çalıştıklarını kaydeden Ergül, yaptıkları kokulardan bazılarını ise ABD Başkanı Barack Obama’nın eşi Michelle Obama’ya da gönderdiklerini ifade etti.
Türkiye’de bakan ve milletvekili düzeyinde siyasetin önde gelen isimleriyle çalıştıklarını anlatan sosyolog Bihter Türkan Ergül, birçok sanatçı ile de bu tür tasarımlarının devam etiğini sözlerine ekledi.