Başta Çin olmak üzere küresel piyasalardan kaynaklanan endişeler nedeniyle sürekli düşen ham petrol fiyatları dün de bu trendini sürdürdü. Yüzde 3’ü aşan kayıpla 30 dolar seviyesini gören petrol fiyatları son 12 yılın en düşük seviyesine indi. Haziran 2014’te 115 dolar olan Brent tipi ham petrolün varil fiyatı son 18 ayda yüzde 72 oranında değer kaybına uğradı. 12 ay kayıpları da yüzde 32 seviyesinde bulunan petrolün 2016’daki zararı ise daha şimdiden yüzde 14’e ulaşmış durumda. Öyle ki ham petrolün litre fiyatı, Türkiye’de bir litre sudan daha ucuz hale geldi. Dün itibarıyla 1 litre petrol 0.56 lira ederken, 1 litre suyun fiyatı ise 0.65 lira seviyesindeydi.
Habertürk’ten Mahmut Sancak’ın haberine göre, petrolün geleceğine yönelik beklentilere bakıldığında da durum çok iyi görünmüyor. Zira Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) günlük petrol üretimini 30 milyonluk kotasının çok üzerinde tutarak fiyatların yükselmesine engel oluyor. Bu konuda ağırlığını koyan ülke ise Suudi Arabistan. Suudiler petrol fiyatlarının düşmesine neden olan ABD’li kayagazı üreticilerini ortadan kaldırmak istiyor. Ülke bu nedenle petrol fiyatlarını uzun süre düşük seviyede tutarak maliyet bakımından rakiplerinin direncini kırmayı planlıyor.
Yapılan hesaplamalara göre en ucuz üretim yapan ABD’li kayagazı üreticisinin tahammül sınırı 40 dolar seviyesindeydi. Diğer bir ifadeyle petrol fiyatlarının bu sınırın altında kalmasıyla birlikte şirketler zarar yazmaya başlıyor. Bu gidişle yıl içerisinde ABD cephesinden pek çok petrol şirketinin iflas haberi gelebilir. Petrole yönelik kötü haberlerden bir yenisi de Standard Chartered’den geldi. Banka petroldeki düşüşün 10 dolara kadar inebileceğini savundu.
Peki petrol neden düşüyor, sorun nereden kaynaklanıyor?:
– Petroldeki düşüş Çin ekonomisine yönelik endişelerle birlikte başladı. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin’i bu yıl da inişli çıkışlı bir dönemin bekliyor olması petrolü etkiliyor.
– Kısa bir süre öncesine kadar dünyanın en çok petrol alan ülkesi olan ABD’nin artık net üretici durumuna geçmesi başta ABD’nin rezervlerinin dolmasına neden oldu.
– Petrol fiyatlarındaki düşüşün en büyük nedeni Suudi Arabistan ile ABD’li kayagazı üreticileri arasındaki savaş. Suudiler fiyat kırarak rakiplerini yok etmeyi planlıyor.
– Dünya genelinde oldukça ılıman geçen kış ayları ısınma konusunda doğalgazın yanı sıra petrole olan talebi de düşürdü. Bu alanda büyük bir talep beklenmiyor.
Şimdi sonuçları ne olacak?:
– Petrol fiyatlarındaki düşüş öncelikle petrol üreten ülkelerin bütçelerini vuruyor. Yapılan araştırmalara göre Ortadoğu’daki ülkelerin kayıpları 2015’te 320 milyar doları buldu.
– Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) bazı üyeleri Suudi Arabistan’ın düşük fiyat politikasını desteklemediği için ek toplantılarla fiyat artışı talep ediyor.
– Ancak Suudi Arabistan kendi politikasından vazgeçmediği için OPEC içerisinde gerginlik yaşanıyor. Bazı çevreler OPEC’in örgüt olarak önemini yitirdiğini düşünüyor.
– Brent petrolün son bir yılda yüzde 32 değerini yitirmesi Rusya’yı da zora soktu. Gelirleri hızla düşen Moskova’nın da 2016’da bütçe sıkıntısına girmesine kesin gözüyle bakılıyor.
– Petrol fiyatlarındaki düşüş ABD’li kayagazı şirketlerinin de peş peşe iflas etmesine neden olacak. Bu da ABD’de işsizlik rakamlarının yükselmesine neden olacak.
– ABD’de işsizlik rakamlarının yükselmesi ise ABD Merkez Bankası’nın (FED) yeniden uygulamaya başladığı faiz artışı politikasına devam etmesini zorlaştıracak.
– Dibe vuran petrol fiyatları Güney Amerikalı petrol üreticisi ülkeleri de etkileyecek. Yaşanacak bütçe sorunları ülkeleri yeniden IMF’nin kapısına sürükleyebilir.
Morgan Stanley: “Yuandaki yüzde 15’lik düşüş, petrolün varil başına fiyatını 20 dolara itebilir. ABD dolarının değerlenmesinde gözlemlenecek yüzde 5’lik bir artış, petrol fiyatlarını yüzde 10 ila 25 arasında aşağı çekebilir. FED’e göre dolarda değerlenme bu yıl sürecek.”
Bank Of America: “OPEC içindeki fiyat savaşının kızışması, İran’ın petrol piyasasına dönmeye hazırlanması, Çin’in para birimi yuanın değerinin düşmesi endişesi, piyasadaki arz fazlası ve ABD ile Avrupa’da mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sıcaklığı nedeniyle ham petrolün varil başına fiyat 20 dolara kadar inebilir.”