Kara liste sözü ile aslında kastedilen, finans sektöründeki ismi ile yasal takip durumudur. Yasal takip ise basit anlamda, kredi ürünlerinin belirli bir süre ödenmesinden dolayı yasal yollar ile tahsil edilmeye gidilme işlemine denir. Finansal ürünleri yasal takip işleminde olan veya daha önce yasal takip geçirmesinden dolayı kredi notu çok düşük olan kişiler için daha çok halk arasında kara liste sözü kullanılır.
Öte yandan finansal ürünlerine geç ödeme yaptığı için kredi notu düşen kişileri kara listede olarak tanımlamakta doğru olmayacaktır. Bunun nedeni, finansal ürünleri geç ödeyen bir kişi ile yasal takibe düşen kişi arasında kredi veren kurumlar açısından değerlendirmede büyük farklılıklar bulunmaktadır. Bundan dolayı geç ödeyen bir kişi ile yasal takibe düşen kişiyi aynı tanımlama içerisinde değerlendirmek doğru olmayacaktır.
Ne Kadar Süre Ödeme Yapmayan Kara Listeye Girer
2015 Mayıs’ta çıkan, “Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği”nin 18 maddesinde kredinin geç ödenmesi durumunda kredi veren kurumun yasal olarak nasıl bir yol izleyebileceği açıklanmış.
(Madde 18)“…Tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda kredi veren, borcun tamamının ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak kredi verenin bütün edimlerini ifa etmiş olması, tüketicinin de birbirini izleyen en az iki taksiti ödemede temerrüde düşmesi hâlinde kullanılabilir. Kredi verenin bu hakkı kullanabilmesi için tüketiciye en az otuz gün süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması zorunludur….”
İlgili yönetmelikte yapılan tanımdan da anlaşılacağı üzere birbirini izleyen iki taksit ödenmemesi durumunda, süre verilerek yasal işlemler başlatılıyor. Tebliğ edilen 30 günlük sürede ödeme yapılmaması durumunda ise, yasal takip başlatma hakkı doğuyor. Yani, toplam 90 gün (3 taksit) ödeme yapılmaması durumda kara listeye alınmış olunuyor. Bu belirtilen yasal sürelere ek olarak kredi veren kurumlar süre verebilir. Ancak, kredi veren kurumların yasal süreleri uzatma konusunda çok fazla esneme yapmadıkları da bilinmektedir.
Kara Listeye Alınmak Bankalardan Hariç Hangi Kurumları Etkiler?
Kara listeye alınmak sadece bankalarda değil, kredi notunu kullanan tüm kurumlarda etkilidir. Bunların başında Bankalar, Tüketici finansman şirketleri, Faktoring şirketleri olmak üzere KKB’ye üye olan ve ağrılığı finans sektöründe olan toplam 154 üye kuruluş (2014 yılı üye sayısı) kredi notunu kullanarak müşterilerinin taleplerini değerlendirmektedir.
Kara listeye alındıktan sonra haciz gelir mi?
Yasal olarak kurum veya kişi zamanında ödemesi yapılmamış alacağı olmasından dolayı haciz işlemi başlatılabilir. Bundan dolayı finans sektöründe bu işlemler yasal takip olarak nitelendirilmektedir. Haciz işlemlerinde borçlunun adına ait gayrimenkul veya araç varsa bunlara haciz (icra) gelecektir. Bunun haricinde borçlunun adına kayıtlı olan gayrimenkul veya araç yoksa evin içerisindeki eşyalara haciz koymak için genellikle kredi veren kurumlar haciz memurları ( özellikle ufak meblağlar için) artık göndermiyor. Bunun nedeni, kullanımı zaruri olan ev eşyalarına (buzdolabı, çamaşır makinesi, halı, vb.) yasal olarak haciz konulamaması ve kredi veren kurum için kötü bir reklam olması yatıyor.
Finansal kurumlar borçlunun üzerine kayıtlı olan varlıklardan alacağını tahsil edememesi durumunda borçlunun maaşına, banka hesaplarına belirli oranlarda haciz getirerek alacaklarını tahsil etmeye çalışıyorlar.
Belirtmiş olduğumuz yöntemler haricinde finansal kurumlar bu süreçte, taksitlendirme, faiz silme ve benzeri yollar ile borcunu tahsil etmek için borçlu ile anlaşma yoluna gitmeye çalışıyor. Eğer tüm yollardan bir sonuç alınamaz ise genellikle alacaklarını varlık şirketleri devir ediyorlar. Varlık şirketlerinin çoğunluğu finansal kurumlara göre daha uzun taksitler ile alacaklarını tahsil etmeye çalışıyor.
Kara Listeden Çıkmak İçin Ne Yapmak Gerekli
Kara listeden çıkmak için öncelikle tüm borçlarını kapatılması gereklidir. Aksi durumunda kara listede kalmaya devam edileceğinden dolayı hiçbir kredi işleminde finansal kurumlar yardımcı olmayacaktır.
Tüm borçlar kapatılmış dahi olsa önceden yasal takibe düşüldüğünü kredi veren kurumlar görülebildiği için bir yerde hala kara listede olmaya devam edilecektir. Bu durumda yapılması gereken tekrar finansal ürünler kullanarak kredi notunu yükselmesini sağlayıp, kredi veren kurumlara düzenli ödeme yapılabileceğinin gösterilmesidir.
Birde sanılanın aksine kredi veren kurumlar ile düzenli çalışma olmadığı sürece belirli bir süre bekleyerek (5 yıl gibi) kara listeden çıkılamıyor. Bunun nedeni kredi notunuzun finansal çalışmalarınızın analiz edilip değerlendirmesi sonucunda oluşmasıdır.
Kara listeden çıkmak için izlenebilecek temel yollar:
Düşük limitlide olsa da bir kredi kartı alınmalı
Takibe düşmüş finansal ürünlerinizi kapattıktan sonra bir kredi kartı edinmeye çalışılmalı. Bankalar doğal olarak kredi kartı talebini ret edebilir ama maaş alınan bankalar öncelik vererek bir kredi kartı talebinde bulunulmalıdır. Eğer olumsuz olursa bazı banklarda kart limitiniz kadar nakit parayı hesabınız tutmanız şartı ile kredi kartı verebiliyor. Bu ve benzeri yolları izleyerek bir kredi kartı edinilmeye çalışılmalıdır.
Otomatik ödeme talimatları ile çalışma başlatılmalı
Kredi notuna çok fazla etkisi olmasa da banka hesapları ve otomatik ödeme talimatları ile bankalar ile çalışmalar aktif hale getirilebilir. Bu sayede bankalardaki aktif işlem sayınızı arttırarak kredi ve kredi kartı kullanma ihtimalini attırılabilir.