1999 Gölcük Depreminden geçen 16 yıl içinde neler yapıldı neler yapılmadı.
Olumlu İşlemler;
1. Depreme dayanıklı yapı yapımını denetleyen “Yapı denetim Yönetmeliği” çıkarıldı.
2. Kentsel dönüşüm yasası diye bilinen “AFET YASASI” çıkarıldı,
3. Kentsel dönüşüm amaçlı bankalar düşük faizli kredi açtı.
4. Konut iş kolu patlama yaptı. Ekonomiyi çeviren ana öğe oldu. Çünkü yapı iş kolu 200 iş kolunu çevirir.
5. Hemen her belediye, dayanıklı/dayanıksız yer ayırteden “yer araştırmalarını-jeofizik, jeolojik, jeoteknik, jeomorfolojik” bitirdi.
6. Kent içinde kötü yapı ile yapılaşma alanları, öncelikli dönüşüm görmesi gereken alanlar belirlendi.
7. Deprem, oluşumu, işleyişi, deprem hasarlarını en aza indirme konusunda toplum bilinci arttı,
8. Arama-Kurtarma takımları, deprem sonrası bakım-onarım örgütlenmesi yaygınlaştı.
9. Deprem sonrası konutları yapımında üstün başarı yakalandı,
10. Kurumlar, bilimteyler-üniversitelerde deprem araştırmaları, yayınlar, bilimsel araştırmalar, yurt dışı işbirliktelikleri arttı.
11. Deprem ölçerlerin Marmara Bölgesi ile Yurt çapında yaygınlığı arttı, sıklaştı.
12. Depreme ilişkin bilgi teknolojileri oldukça arttı.
13. Deprem kestirmelerinde uzun yol alındı.
14. Depremden sonra kurtarmacılık bilgi, beceri ile teknolojileri en üst düzeye çıktı.
15. Depreme dayanıklı yapı gereçleri ile teknolojiler geliştirildi.
16. Jeofizik araştırmalar ile Marmara’nın dibindeki kırıklar ile davranışları belirlendi.
17. Marmara Depreminin tek parça değil, iki parçalı olarak, iki ayrı depremler iki ayrı sürede kırılacağı, beklenildiğince büyük olmayacağı belirlendi.
18. Türkiye deprem sakıncalı alanları yeniden belirlendi,
19. Deprem Yönetmeliği geliştirilerek yenilendi
20. Yer altı ile deniz ulaşımı geliştirildi.
Olumsuz İşlemler;
1. “Yapı Denetimleri” sulandırıldı. Yapı Denetim kuruluşları, “Yer İncelemelerini Denetimini” dışta bıraktı.
2. Yapı Denetim Kuruluşları işverenle pazarlığa girişti. Sigorta kuruluşuna bürünmedi.
3. “Kentsel dönüşümden” daha yaygın olarak, olmaması gereken “Yapısal dönüşüme” yönelindi. Haksız kazancın yolu açıldı.
4. “Yapısal dönüşümde”, kamu alanları ile yeşil dokuya gökdelenler yapılarak varsıl kişilerin varlıkları katlandı.
5. Kentin içine, esnafı işsiz bırakan, Türkiye’nin gelirini çok ulusluslu işletmelere akıtan, ulaşımı felç eden AVM’ler ile çok katlı konutlar kentini silüetini, İstanbul ile diğer büyük kentlerin özgün mimarisini, tarihsel dokuyu yok etti.
6. Varsıl kesim, sağlam yerde, sağlam konutlara geçiş yaptı.
7. Deprem bahane edilerek, İstanbul genişletiletildi, şişirildi. Ulaşım ile güvenlik sorunları büyüdü. Yoksulların yerleşmesi gereken yerler, varsılların yatırım alanına dönüştü.
8. Kentsel dönüşüm için açılan yeni yerleşim alanlarına depremden etkilenecek kişiler değil, kent göçenler yerleşerek kentin nüfusu arttı.
9. Deprem bahane edilerek, kentsel dönüşüm yersiz olarak, yapısal dönüşüm olarak çarpıtılıp, büyük haksız gelirler elde edildi.
Ne yapmalı?
1. Kentsel dönüşüm yasaya uygun olarak yürütülmeli,
2. Yapısal dönüşüme dur denmeli,
3. AVM’ler kent göbeğine 30 km ötede kurulmalı, küçük esnaf korunmalı,
4. Yeraltı demirtekerli ulaşım daha da hızlı yaygınlaşmalı,
5. Su toplama alanları, ormanlar, korular, korunmalı,
6. İstanbul, Türkiye’nin çekim alan yerleşimi olmamalı.
7. Deprem kestirme çalışmalarına önem verilmeli, güdülenmeli.
8. Kuzey Marmara için deprem olasılığı 2033’den sonra saymaya başlayacaktır. 2045 en olası deprem yılıdır. Gecikirse 2075 dolayında olacaktır. Deprem de söylentilerdeki gibi çok büyük, değil orta büyüklükte olacaktır.
9.
10. Topluma korku salacak, gezginciliği baltalayacak, ekonomiyi sarsacak, yerli yersiz deprem haberleri yapılmamalı.
Prof. Dr. Övgün Ahmet ERCAN, İTÜ Maden Fakültesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü